Biodiversiteitsverslag 12022019 Monster

Verslag van het biodiversiteit symposium 12022019 Druiventuin Monster

Aad van Uffelen, Naaldwijk

Biodiversiteit in en buiten de kas, hoe dan?

Ca 60 belangstellenden waren aanwezig op het symposium ''Meer rendement door biodiversiteit'' dat werd gehouden in de Druiventuin te Monster. Georganiseerd door Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland (Michael Verhoeckx) en InnoPlant. Dagvoorzitter was Nico van Ruiten, voormalig voorzitter van Glastuinbouw Nederland.

De stelling: ''Kan biodiversiteit in en om de kas u een hoger rendement opleveren en resulteren in duurzamere teelt en producten''?

Sprekers waren: Eveline Stilma van Innoplant; Helma Verberkt van Glastuinbouw Nederland; Willem Jan de Kogel van Wageningen Plant Research; Ingrid ter Woorst van het Hoogheemraadschap van Delfland. Telers: Frank de Koning, Fons Verbeek, Martijn Vis, Gerben Ravensbergen en ton Immerzeel.

Het symposium werd mogelijk gemaakt door Glastuinbouw Nederland, Provincie Zuid-Holland, Greenpoort West-Holland, Hoogheemraadschap van Delfland, Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, Biobest Nederland en Royal Brinkman.

Biodiversiteit is voor veel telers nog een niet begrepen fenomeen. Vaak is er veel kennis van hun eigen product, maar van natuur weet men meestal niet veel. Dus ook de vraag hoe natuur kan bijdragen aan hun bedrijf en hoe hun bedrijf kan bijdragen aan het welzijn van de natuur, is nog niet duidelijk.

Het denken is, zo merkte ik aan de sprekers, vooral eenzijdig naar binnen gericht. Alles draait om het bedrijf, de teelt en de opbrengst. Begrijpelijk, maar het is niet voldoende om maatschappelijk, natuurinclusief en ecologisch verantwoord een bedrijf te kunnen voeren.
Natuurlijk bermbeheer is voor velen een gruwel. Er is angst voor de buitenwereld, angst voor flora en fauna. Vreemd, want de emissies die vanuit de bedrijven naar buiten gaan, in water, bodem en lucht zijn enorm, de buitenwereld moet  juist angst hebben voor de agrarische sector. En dan is het in Nederland beter dan in veel andere landen, vooral in de buitenlandse grootschalige landbouw is het slecht gesteld.

De agrarische sector is de grootste gebruiker van bodem in Nederland. Vreemd is ook dat niemand in de sector zich afvraagt wat er vanuit de bedrijven naar buiten komt. De agrarische sector is een van de grootste aantasters van natuur. Methaan, CO2, dierziekten, gebruik van bestrijdingsmiddelen, lozingen, genetische manipulatie, kortom het is niet allemaal glorie. De teloorgang van de biodiversiteit, het verdringen van soorten, het afschieten van dieren en vogels, het is gemeengoed.

Gelukkig gebeuren er ook al veel goede dingen zoals duurzaam telen, biologische teelt, minder energiegebruik, er wordt gewerkt met macrobiologie (insecten, mijten,) of microbiologie (bacteriën, schimmels).
In het verleden (en dat gebeurt nog) zijn veel bestrijdingsmiddelen gebruikt die breedspectrum waren en dus alles doodden. Daardoor is veel resistentie ontstaan en is veel natuurlijke biodiversiteit aangetast. Denk aan DDT, gechloreerde koolwaterstoffen, Parathion, Malathion, Dieldrin, Temic, etc. (Ik schreef daar al eens een blog over)

http://aadvanuffelen.blogspot.com/2013/05/stop-gevaarlijke-bestrijdingsmiddelen-nu.html

Het positieve resultaat  van dit seminar is dat er een begin is gemaakt breder te denken over het belang van biodiversiteit in de kas. Dat er kansen liggen voor productie- en rendementsverbetering en mogelijk ook minder gebruik van bestrijdingsmiddelen in de toekomst. Dat is winst. De vraag is nu hoe de LTO en de tuinders om willen gaan met de biodiversiteit buiten de kas.
Gangbaar is alles buiten de kas kort te maaien en de LTO heeft ook nadrukkelijk de wens om de buitenwereld constant kort te maaien. Zo hoopt ze dat er geen insecten en onkruid van buiten naar binnen komen. Dat is geen goed perspectief voor de natuur die al zwaar onder druk staat. De biodiversiteit is afgelopen decennia al met ruim 70 % verminderd, soorten sterven uit of worden verjaagd. Leefgebieden worden ingenomen door land- en tuinbouw, bedrijventerreinen, wegen en steden. Zelfs de restjes natuur dreigen onder de voet te worden gelopen door recreanten en toeristen.

Volgens Eveline Stilma, eigenaar van Innoplant, gaat het niet om het aantal kringlopen of soorten van biodiversiteit, maar gaat het om de onderlinge samenhang, om verbanden. Zij denkt dat dat het systeem stabiel maakt.

Helma Verberkt, programmamanager Plantgezondheid bij Glastuinbouw Nederland ziet biodiversiteit vooral als een productiefactor van een geïntegreerde teelt- en gewasbeschermingstrategie. Biodiversiteit moet voor de tuinder functioneel zijn en bijdragen aan weerbare gewassen. Het gaat haar er om dat er nog een goede boterham te verdienen is.

Bermen

Glastuinbouw Nederland wil graag onderzoek om meer inzicht te verkrijgen. LTO maakt zich zorgen over insecten en onkruid uit de bermen in Westland en elders. Ze hopen dat er snel, zeker in Westland, een aangepast maaibeleid komt. Niet twee keer per jaar, maar veel vaker en wel tot minimaal 750 meter van de kassen. LTO denkt dat grondig onderzoek  tot een winsituatie voor het milieu en de glastuinbouw kan leiden.

Leonie Claesen beleidsspecialist Ruimtelijke Ordening bij Glastuinbouw Nederland sluit niet uit dat een meer gevarieerde berm voordelen biedt bij aanpak van ziekten en plagen in de kas. Naar voren kwam dat ook in andere gebieden in Nederland tuinders menen dat de natuur buiten tot schade binnen leidt, de vraag is of dat zo is.

Claessen geeft aan dat sommige glastuinders vaker maaien willen. Zij zegt dat er geen goed wetenschappelijk onderzoek naar  de gevolgen van maaibeleid is geweest. 

Wel is het afgelopen jaar door drie Westlandse glastuinbouwbedrijven meegedaan aan een WUR-onderzoek. Zij vindt het niet opmerkelijk dat nader onderzoek nodig is om goede conclusies te trekken.
(opm. KNNV afd. Delfland heeft in 2018 onderzoek gedaan naar onkruiden die vanuit de berm van de Poelzone de kassen in zouden waaien.
https://www.knnv.nl/sites/www.knnv.nl/files/Onkruid%20in%20kassen%20Westland.pdf

De gemeenteraad Westland houdt spoedig een Raadsinformatieavond over insecten en onkruid in de bermen, met mogelijke gevolgen voor het maaibeleid.)

Natuur centraal stellen

Een paar vooruitstrevende telers vertelden hoe ze op biologisch-dynamische wijze groenten, fruit of siergewassen teelden. De biologisch-dynamische glasgroentetelers Frank de Koning (Nature en More) en Fons Verbeek (Bioverbeek) zijn overtuigd van het nut van goede biodiversiteit rondom hun bedrijf. Bloem- en groenstroken zijn effectief  bij het beheersen van ziekten en plagen in de kas. De natuurlijke bestrijders die daarin zitten vormen een bufferzone, zodat plagen minder snel de kas in dringen. Ook zoeken bestrijders de plagen in de kas op, aldus De Koning. Het was verheugend de verhalen van deze biologische tuinders te vernemen omdat zij bewijzen dat natuur buiten gunstig is voor het gewas binnen.

Wat vind ik zelf

Als deelnemer aan dit seminar en aanwezig voor Natuurorganisaties in Westland zie ik het positief als milieuorganisaties en het agrarisch bedrijfsleven willen gaan samenwerken om de biodiversiteit in en om kassen te vergroten.

Het bleek tijdens dit seminar wel dat partijen nog blijven steken in biodiversiteit onderdeel laten zijn van geïntegreerde teeltsystemen. Dit is toch weer eenzijdig denken terwijl het integraal moet. Beide kanten zijn belangrijk.  De urgentie wordt niet ingezien van het instorten van de biodiversiteit. De VN riep in 2019 nogmaals op te erkennen dat de sterke afname van de biodiversiteit een groter probleem is dan het klimaatprobleem. Daar moeten we iets mee. De glastuinbouwsector, maar ook de politiek nemen niet hun verantwoordelijkheid.

Ik wil nog opmerken dat biodiversiteit niet iets is voor erbij, maar het is de essentie van leven op aarde. Er moet balans komen tussen economie en ecologie. Een schone bodem, schoon water en schone lucht in samenhang met voldoende echte natuur is essentieel om tot herstel van biodiversiteit te komen. Daar hoort bij meer natuur aanleggen en beschermen.
Biodiversiteit alleen zien als productiefactor betekent dat het niet wordt begrepen. Herstel van de biodiversiteit is vele malen belangrijker dan praten over een klimaatprobleem. Een punt daarbij is dat de Westkant van Nederland zwaar overbevolkt is en de druk op het ecosysteem is gigantisch. Ook daar moet naar worden gekeken. Ondanks alle gepraat zijn we nog steeds bezig met ecocide plegen en dat is niet het juiste pad.

Een paar vragen die ik nog had willen stellen, maar de gelegenheid was erg beperkt:

1 Vraag voor Eveline Stilma: Uw betoog gaat over ''binnen'', maar wat kan  ''buiten'' bijdragen aan een goede biodiversiteit. Het moet toch samen op gaan, binnen en buiten?

2 Vraag voor Helma Verberkt: Wat is de invloed op het milieu buiten van de inzet in de kassen van 15 miljard beestjes (natuurlijke bestrijders zoals sluipwespen) op buiten. Heeft dit nadeel voor het voedsel in de bermen voor vogels, kikkers, vleermuizen?

3 Vraag voor Jan Nagel: Moet de agrarische sector / glastuinbouw niet wederkerig bijdragen aan biodiversiteit van de natuur? Wat doet de sector voor een gezonde buitenbiodiversiteit?

4 Vraag voor Ingrid ter Woorst: Schoon en gezond water moet, dat is een gezamenlijk belang. Hoeveel schade brengt de agrarische sector toe aan de natuur, is de uitstoot van de sector exact bekend?

5 Vraag voor Frank de Koning: Brengt stomen schade aan de biodiversiteit van de bodem, is stomen niet dodelijk voor het bodemleven?

6 Vraag voor  Woody Maijers van het Innovatiepact  Greenport Westholland: Waarom mogen alleen leden van LTO deelnemen aan het kennisnetwerk biodiverse teelten? Waarom niet ook juist vakvreemden om het ''out of the box denken'' te bevorderen?