Slopen, bouwen en de Flora- en Faunawet

Slopen, bouwen en de Flora- en Faunawet  

Aad van Uffelen  juli 2016

Woningcorporaties en de gemeente doen het vaak wel goed, maar zeker niet altijd. Bij particulieren gaat er vaker iets fout bij bouwen, verbouwen of het kappen van een boom. Ik bedoel dan rekening houden met de Flora- en faunawet. Leven er beschermde dieren of planten en lopen die gevaar? 

De gemeente die in de broedtijd een stukje land liet opschonen aan de Zuidweg, maaien waarbij jonge vogels worden vermorzeld, afbraak van een oude schuur of woning zonder te letten op vleermuizen e.d. of kappen van een boom in het broedseizoen. Ik zag iemand een grote conifeer kappen en de jonge duiven vielen op straat. De bewoner trapte ze dood en zei, het zijn maar duiven... Hoe kan je in goede harmonie met de natuur en rekening houdend met de wet, toch je plannen uitvoeren, hieronder leest u het. Maar kijk eerst even naar de foto's.

Foto 1 Opschonen van land aan de Zuidweg in broedtijd. Vele nesten werden hier verstoord. Het land ligt nu nog braak.

Na melding heeft de gemeente het werk wel stil gelegd. Nu 3 jaar later ligt het land nog braak...

 

Foto 2 Kappen van een conifeer in broedtijd. 

De jonge duiven vielen op straat en de bewoner trapte ze dood, het zijn maar duiven!

 












Foto 3 Zuideinde afbraak oude woningen en sloop van bomen. Onbekend is of er Flora- en fauna onderzoek is gedaan. De monumentale oude beuk is helaas wel gesneuveld.

Foto 4 Het meerkoetennest aan het Zuideinde, waarvan gelukkig net de eieren waren uitgekomen is ook verstoord. Al jaren broeden daar in de slootrand naast het overhangend groen een paartje meerkoeten. Ook nu dus. Dit was hun tweede nest.

Wetgeving en regels
Voor de bouw of sloop van een woning of bedrijfspand zijn er regels. Vaak kan je vergunningvrij bouwen, maar ook is vaak een omgevingsvergunning nodig.
Behalve het Bouwbesluit geldt vaak nog andere regelgeving zoals het bestemmingsplan; welstandseisen; bouwverordeningen; en het Burenrecht.
Het gaat vooral ook over veiligheid, gezondheid, de buren en de omgeving.
Esthetisch is van belang dat een gebouw in de omgeving past.

Belangrijk is dat in veel gevallen ook de Flora- en faunawet moet worden nageleefd en daar gaat dit artikel over. Er moet in veel gevallen minimaal een Quickscan worden gemaakt om te weten of er beschermde dieren, planten e.d. aanwezig zijn.

In verband met de sloop van een oud huis of een schuur bijv. is een toetsing van de plannen aan de natuurwetgeving en -beleid vaak noodzakelijk. Hierdoor wordt duidelijk of sloop en ontwikkeling gerealiseerd kan worden zonder dat er belemmeringen zijn  vanuit natuurbescherming.

De eerste fase in deze toetsing is de quickscan flora en fauna. Een beknopt onderzoek met als doel te bepalen of de ingreep zal leiden tot overtredingen van de groene wet- en regelgeving.

De rapportage van de quickscan kan dienst doen als onderbouwing bij ontheffings- of vergunningaanvragen in het kader van de Ff-wet, NB-wet, EHS en/of bestemmingsplanwijziging.

Natuurwetgeving

De natuurwet- en regelgeving is gebiedsgericht (Natuurbeschermingswet) en soortgericht (Flora- en faunawet). Met de Flora- en faunawet en de Natuurbeschermingswet zijn de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn in de nationale wetgeving vastgesteld.

Flora- en faunawet

De Flora- en faunawet is gericht op de bescherming van soorten. Ze gaat uit van het 'nee, tenzij'-principe. Handelingen waarbij beschermde soorten in het geding zijn, zijn alleen bij uitzondering en onder speciale voorwaarden mogelijk.

De kern is de zorgplicht, wat inhoudt dat u ‘voldoende zorg’ in acht moet nemen voor alle

in het wild voorkomende planten en dieren en hun leefomgeving.

Soms is onder bepaalde voorwaarden een algemene vrijstelling van de ontheffingsplicht van de Flora- en faunawet mogelijk. Deze voorwaarden hangen af van de plant- of diersoorten die voorkomen in het plangebied. 

Er zijn 3 regimes:

Soorten van tabel  1 – algemene soorten; het lichtste beschermingsregime

Soorten van tabel  2 – overige soorten; het middelste beschermingsregime

Soorten van tabel  3 – genoemd in de Habitatrichtlijn en in bijlage 1 van de

AMvB; het zwaarste beschermingsregime

Vogels hebben een eigen positie in de Flora- en faunawet. Alle vogels worden tijdens het

broedseizoen beschermd.
Voor het verstoren van broedende vogels geldt een zware toets vergelijkbaar met tabel 3-soorten. Daarnaast zijn voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van een aantal vogelsoorten jaarrond beschermd (mits de nesten niet definitief zijn verlaten).
Het zijn nesten van boomvalk, buizerd, gierzwaluw, grote gele kwikstaart, huismus, havik, kerkuil,

oehoe (uil), ooievaar, ransuil, roek, slechtvalk, sperwer, steenuil, wespendief en de zwarte wouw.

Voor tabel 1-soorten geldt een vrijstelling van de ontheffingsplicht en daarom is daar geen ontheffing voor nodig. De Flora- en faunawet is overal en altijd van toepassing bij ontwikkelingen.

Natuurbeschermingswet
De Natuurbeschermingswet 1998 (Nb-wet 1998) heeft als doel beschermen en in standhouden van bijzondere gebieden in Nederland. In deze wet worden vier categorieën beschermde gebieden genoemd. De belangrijkste zijn Natura 2000-gebieden en de beschermde natuurmonumenten.

Ecologische Hoofdstructuur

De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) is het hart van het Nederlandse natuurbeleid. De EHS is in

Provinciale structuurvisies uitgewerkt. Het ruimtelijke beleid is gericht op behoud en

ontwikkeling van de wezenlijke kenmerken en waarden. Daarom geldt in de EHS het ‘nee, tenzij-regime’.

Aantasting van de wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS is niet toegestaan. Tenzij:

- er sprake is van redenen van groot openbaar belang;

- er geen alternatieven zijn;

- de resterende schade (na mitigatie) wordt gecompenseerd.

Vleermuizen

In opstallen kunnen verschillende soorten vleermuizen voorkomen als kolonie- en/of paarplaats van gebouwbewonende vleermuizen zoals de (meest voorkomende kleine soort) gewone dwergvleermuis of de laatvlieger (een grote soort).

Aanwijzingen zijn bomen met holtes, rottingsspleten, loshangende schors etc, waarin vleermuizen zich kunnen ophouden. Invliegopeningen geven aan of in het gebouw de kans op vleermuizen aanwezig is. Mede bepalend is of het gebouw in de vliegroute ligt. Nabije aanwezigheid van water zoals een sloot of kanaal is van belang.  Jongen worden vaak geboren in juli. Vleermuizen zijn extra beschermd bij verblijfsplaatsen, bij vliegroutes en in jachtgebieden.

Wanneer is een quickscan flora en fauna nodig?
Deze scan vindt plaats bij kleine en grote ruimtelijke ingrepen in en om het huis. Ook bij bedrijfspanden en in de openbare ruimte. Een paar voorbeelden:

• sloop of (ver)bouwen van je woning, schuur, kantoor of ander gebouw;
• kappen van bomen of struiken, maar ook bij snoeien van takken uit bomen;
• aanleg van een terras of van een op- of inrit;
• aanleggen of dempen van een sloot, greppel, wadi of vijver;
• bijhouden/beheren van je eigen tuin, indien van een zekere omvang;
• bijhouden openbaar groen zoals bermen, plantsoenen en oevers, dit is meestal aan de gemeente of een bedrijf, maar soms houden burgers ook een stukje openbaar groen in de wijk bij;
• ook bij de organisatie van een evenement kan de scan nodig zijn.

Bij kleine ingrepen zoals snoeien of verwijderen van een struik of kleine boom in de tuin is het belangrijk om goed te kijken en op een aantal dingen te letten:

1. Controleer of de boom gaten, holtes of takkennesten heeft. Nee, dan is de kans op het overtreden van de Flora- en faunawet klein.
2. Als je voor de kap van een boom een duif, een specht o.i.d. in de boom ziet vliegen en deze bezig is om een nest te bouwen of aan het broeden is, dan is snoeien of kappen verboden.
3. Als de boom onderdeel is van een bomenrij of -wal, kun je beter niet zomaar kappen want de  boom kan onderdeel zijn van een vliegroute van vleermuizen.
4. Controleer voor het dempen van een sloot of vijver of er vissen, salamanders, padden of kikkers in zitten.  Schakel eventueel een deskundige in of overleg met de gemeente.
5. Vleermuizen zijn moeilijk te zien. Schakel daarom bij gevel- of dakwerkzaamheden eerst een deskundige in. Hoe dichter bij groen of water des te groter de kans dat er vleermuizen aanwezig zijn.

Aanvullend onderzoek?
Als een quickscan wordt gedaan kan de uitkomst zijn dat een ecologisch aanvullend onderzoek nodig is. Dit gebeurt alleen wanneer matig of streng beschermde plant- of diersoorten vinden zijn.

Ecologische adviesbureaus voeren quickscans uit, en kunnen vervolgstappen voor je uitvoeren. Ze kunnen helpen met een ontheffingsaanvraag en het maken van een mitigatieplan of ecologisch werkprotocol. Een nuttige investering dus.

Een oproep
Veel mensen vinden het allemaal maar onnodig gedoe en lastig. Daarom wordt er soms stiekem van alles snel even gedaan om de regels te omzeilen. Dat daarmee uniek planten en dierenleven kan worden benadeeld of vernield neemt men op de koop toe. Het eigen belang weegt helaas vaak zwaarder dan de natuur. Ook hoveniers zijn niet allemaal even duurzaam en milieukundig en gaan vaak in de fout. Te hopen is dat we allen en vooral ook sloopbedrijven en hoveniers, verstandig met de weinige en kwetsbare natuur om gaan, ook op het eigen terrein.
Bedenk dat ieder van ons zorgplicht heeft voor alle in het wild levende dier- en plantsoorten. Dat geldt ook voor soorten die niet beschermd zijn. Het is niet alleen een wet, maar heeft vooral te maken met beschaving...