Gemeentehuis Naaldwijk een monument?

Auteur Aad van Uffelen, Naaldwijk 30 mei 2016

In het AD Westland van 20 mei  2016 schrijft de bekende Naaldwijkse columnist Rien van den Anker over zijn blijdschap dat het gemeentehuis in Naaldwijk, wat volgens hem een lelijk gebouw is, gaat verdwijnen.

Anker gaat er van uit dat maar weinig Westlanders het gemeentehuis mooi vinden... Is dat belangrijk? Het gebouw heeft wel degelijk kwaliteit en daar wil ik het hier over hebben. Het enige waar Anker gelijk in heeft in zijn artikel is dat de wens van toenmalig burgemeester de Bruin niet is uit gekomen, het gebouw heeft de kloof tussen de bevolking en de gemeente/politiek niet verkleind, maar vergroot. Maar dat kan je het gebouw niet verwijten, maar de mensen die daar werken met name het bestuur en de Raad...zij het dat de Raad vooral aanwezig is in het gemeentehuis van 's-Gravenzande en het College in Naaldwijk.

Het huidige gemeentehuis is de opvolger van het fraaie oude Raadhuis dat langs het Wilhelminaplein staat. Het was wel duidelijk dat in 1953 door de groei van het aantal ambtenaren de gemeente het oude Raadhuis te klein vond.

Een lange weg naar een nieuw gemeentehuis in Naaldwijk
De gemeenteraad van Naaldwijk schreef in 1953 een prijsvraag uit voor een nieuw raadhuis aan het Wilhelminaplein. Zij stelde een prijsvraagcommissie in. Architect Duintjer won de besloten prijsvraag, maar helaas, de raad zag veel problemen. Het gebouw dat twee lagen zou krijgen was horizontaal en zeer open en dit zou, zo vond gemeenteraad, ernstig contrasteren met de bestaande bebouwing van het plein met historische trap- en klokgevels. (die waren er toen nog, maar inmiddels grotendeels gesloopt)

Na 19 jaar discussie werd in 1972 besloten om het raadhuis dan maar een andere plaats te geven en wel aan de Stokdijkkade. Duintjer maakte een nieuw ontwerp maar nu met drie paviljoens, gegroepeerd rond een kern met de entree. Hier waren de publieke functies in een grote hal. Daar liggen ook de raadzaal en de trouwzalen. Slim konden de zalen bij elkaar worden getrokken door wegschuifbare wanden, modern voor die tijd. De burgemeester en de wethouders kregen uiteraard mooie kamers op de eerste verdieping. (later is dat begane grond geworden) Op de bovenste verdieping bevinden zich de archieven en de technische ruimten. Het gebouw was ontworpen om  in de toekomst een uitbreiding te krijgen, maar dat is men blijkbaar vergeten.
 

Het ontwerp van het gebouw is duidelijk horizontaal georiënteerd, strak, zakelijk en zonder frutsels.
Metselwerk met houten kozijnen en kunststof schuiframen kenmerken de strakke elegante gevels. In de kozijnen zien we betonkolommen en lateien, en overstekende dakranden die nog extra de horizontaliteit van het gebouw benadrukken. Het voorplein kreeg een voetgangersgebied met waterpartijen en zitelementen om zo een duidelijke verblijfskwaliteit te genereren. Dat vooral jonge burgers dit deel een prettig vernielobject vonden en er dus veel onderhoud voor nodig was, kan je het gebouw niet verwijten.

Ontwerp 1953 bedoeld voor het Wilhelminaplein  Tekening: http://zoeken.nai.nl/CIS/project/7629

Ontwerp 1972 dat aan de Stokdijkkade is gebouwd.

(Het is wel vreemd dat de gemeenteraad in 1953 het ontwerp voor het gemeentehuis aan het Wilhelminaplein niet vond passen bij de bestaande bebouwing. Als we zien wat er aan de noordelijke pleinwand voor lelijks is gebouwd; winkels met woningen daarboven, dan is dit wel tegenstrijdig aan het eerdere besluit. Door wat nu op het plein is gebouwd is het historische plein verprutst, kennis van geschiedenis, architectuur en design bleek totaal afwezig bij de Raad en dat lijkt niet veel beter geworden)

Weer een nieuw plan
In 2004 bij de fusie besluiten politici dat er een nieuw centraal gemeentehuis moet komen om de status van de nieuwe gemeente te benadrukken... Een grotere gemeente moet natuurlijk een indrukwekkend iconisch gemeentehuis hebben. Dat leidt tot een veel te groot en te dure megalomane glazen tempel  van ca. 100 miljoen die op de plek van het huidige gemeentehuis en AH moet komen. 

In 2010 is het plan voor dit nieuw te bouwen gemeentehuis na veel politiek gedoe en inzet van burgers afgeblazen. Na weer een paar jaar soebatten en slim sjoemelen wordt niet 1, maar worden er in 2016 zelfs 2 nieuwe gemeentehuizen gebouwd, waar (humor) weer niet de droom van alles onder 1 dak, wordt gerealiseerd. Via een slim maar kostbaar systeem kosten deze 2 gebouwen in 25 jaar ca. 140 miljoen voor de burger. De oude droom van sporen nalaten in een gebouw bleek alles overheersend in het politieke veld. En, ook ironisch, omdat de gemeente op zal gaan in de metropool Rotterhaag zijn ze straks niet meer nodig...

Westland heeft nu 5 gemeentehuizen en straks 7.
Wat er met de 5 bestaande gemeentehuizen gebeurt is onduidelijk, de sloophamer ligt al klaar en mogelijk staan ze nog jaren leeg. Mits ze worden verkocht, los van de vraag wat dat op zal leveren? 's-Gravenzande heeft in het voorgebouw ook een monumentaal oud gemeentehuis, een rijksmonument. Gebouwd in 1869. Later is het huidige gemeentehuis er tegenaan gebouwd. En zo zijn er nog meer zoals:

Wilhelminaplein Oude Raadhuis Rijksmonument
Het Oude raadhuis, vroeger Ambachtshuis genoemd,  is een rijksmonument. Het is gebouwd in 1561.  Het is gebouwd in een versierde Hollandse Renaissancestijl. De belangrijkste functie in de eerste eeuwen van het bestaan van het raadhuis was de rechtspraak. Hier zetelden de Schout en de Schepenen en werd de vierschaar gespannen. (4 paaltjes met een touw) waar recht werd gesproken en op het plein het vonnis werd uitgevoerd. In het bovenste deel was een cel en de cipier woonde ook op die etage.

Andere oude gemeentehuizen in Westland, gemeentemonument

Plein 4 Het Wapen van Wateringen is ook een gemeentemonument en voormalig raadhuis. Bouwjaar 1829 Op de hoek links van Plein 4 lag voor 1609 café de Vergulde Roscam. Daar vergaderde de Schout en Schepen, het gemeentebestuur. In 1827 werd een echt raadhuis gebouwd naast het café. Dit gebouw was het gemeentehuis van Wateringen tot in 1938 het gemeentehuis aan de overkant van het plein werd gebouwd op nr. 13. Het Wapen van Wateringen werd in 1921 een herberg. De eigenaar heeft toen  een etage op het pand gezet. Achter Plein 4 lag via een doorgang vroeger het Waaggebouw.

Plein 13 in Wateringen, is ook een oud Raadhuis, een rijksmonument
Het is gebouwd in 1938 ontwerp A.J. Kropholler. Het heeft de stijl van Berlage (zoals De Beurs in Amsterdam). Het is binnenlandse architectuur kenmerkend door eenvoud en baksteen, met steunberen en trapgevels die extra fors zijn uitgevoerd. Toen waren de kerktoren, de molen en dit gemeentehuis de hoogste gebouwen van Wateringen. Toen in 1993 het huidige gemeentehuis aan de Dorpskade in gebruik werd genomen kwam het Raadhuis in gebruik als notariskantoor en restaurant. Voordat dit gemeentehuis werd gebouwd stond hier de pastorie van de kerk, dat moest dus wijken voor het gemeentehuis.

 

Tot slot
Voor de geschiedenis van de gemeente Westland is het van belang dat belangrijke historische waarden niet verloren gaan. Heel veel historische gebouwen en geschiedkundige waarden zijn al vernield in de drang naar zogenaamde vooruitgang. Historisch besef mogen we van deze raad en dit college verwachten.
Dit gemeentehuis aan de Stokdijkkade moet daarom de status van gemeentemonument krijgen. Samen met andere voormalige gemeentehuizen zoals van Wateringen, 's-Gravenzande vertelt het een deel van onze geschiedenis. De sloophamer is al te vaak en te gretig gebruikt in Westland. Laten de cultuurvernielers nu eens cultuurbewakers worden en dit stijlvolle strakke no nonsens gebouw dat zo goed bij de Westlandse mentaliteit past, een nieuwe toekomst bieden.
Het is zonde om dit karakteristieke gebouw van slechts 44 jr oud te slopen. De burgemeester riep eens dat het allemaal ouwe zooi was meer dan 25 jr oud, maar ja, dan kan je het grootste deel van Westland wel slopen! Ik hou dus hier mijn pleidooi voor een monumentale status en een nieuwe toekomst voor het gebouw.

Bronnen: gemeentearchief en Internet: Het stukje over het huidige gemeentehuis is deels afkomstig van Internet.

http://zoeken.hetnieuweinstituut.nl/nl/projecten/detail/3088f0ba-adeb-5480-ae85-acd45354b314 
Foto's Aad van Uffelen