Future Green City 2015 Was je er ook?

Future Green City  2015

Aad van Uffelen 28 november 2015

2 volle dagen van de 3 heb ik deze fantastische beurs in Den Bosch bezocht. Het regende er lezingen en presentaties over klimaatbestendige steden, waterproblematiek, groenuitdagingen, duurzaam bouwen, tuinieren en allerlei duurzame oplossingen. Op deze beurs was de top van wat Nederland te bieden heeft aan duurzame en groene kennis en kunde aanwezig. 

Daarom een eis dit te bezoeken en elk raadslid, bestuurder, duurzame denker en groenman-of vrouw is het aan zichzelf verplicht hier te komen om ervaring te proeven om zo de eigen visie te verbeteren, kennis te vergroten en tot betere politieke of zakelijke besluiten te komen. Of ze geweest zijn, ik denk erg weinig?

De beurs duurde van 24 t/m 26 november. In de 2 dagen dat ik er was heb ik uit Westland alleen raadslid Leo Boekestijn en nog 2 kernleden van Westland Verstandig gezien, en de groenman van de gemeente, complimenten.

Ik heb weer veel bijgeleerd, uitvindingen gezien en fantastische presentaties bijgewoond waaronder die van Daan Roosegaarde, Hans Kaljee, Henry Kuppen, Chris Zijdeveld, Elma van Beek en anderen. Beter dan lokaal gedoe waar kennis en visie meestal ontbreekt. Er waren bijeenkomsten over leiderschap, gebiedsontwikkeling, zorgeloos groen, Passief bouwen, waterbuffering, de gezonde stad, het alsmaar krimpende ommeland, bouwen met groen,  afval, verkeer, circulaire economie, slim ontwerpen, nou ja, waar eigenlijk niet over. Onmogelijk alle lezingen bij te wonen.

Opvallend dus dat juist zij die hier hadden moeten zijn er niet waren, in ieder geval niet uit mijn gemeente. En ik vond het vooral rustig op de beurs. Vreemd omdat klimaatverandering door gaat. En maatregelen om klimaatbestendige steden te maken zijn juist zo van levensbelang.

Klopt het dan toch dat veel politici en bestuurders niet verder kijken dan hun zittingsperiode, te vrezen is dat het waar is. Na mij de zondvloed, ik leef vandaag... Politici en bestuurders die vooral met het eigen ego en verenpronkerij bezig zijn mogen vandaag opstappen, die zijn ongeschikt om het volk te leiden en kunnen en zullen nooit de beste besluiten nemen. Zou de klimaatconferentie Parijs wel slagen?

De top van onze boomkwekers
Ik heb prachtige gesprekken gevoerd met een paar van onze top boomkwekers: van den Berk en Ebben en met grondspecialisten. Op zoek naar klimaatbestendige bomen voor Westland en bomen die tegen al die nieuwe rare ziekten kunnen, en in onze gemeente tegen zeewind, zoute lucht en nog wat gevaren kunnen opboksen.

6000 bomen gaan dood in Westland
Voor Westland, de kaalste gemeente van Nederland, waar ca. 6000 essen en nog wat kastanjes op punt staan te sterven en waar groenbeleid op structureel veel en veel te weinig geld krijgt, ligt een enorme uitdaging met de vraag; hoe maken we Westland klimaatbestendig, groen, mooi en aantrekkelijk? 

Duurzaam Westland. Waarom zou je nu in Westland willen wonen?
Hoe kunnen bomen, maar ook groene daken, gevels en algemeen groen helpen de lucht te zuiveren van kankerverwekkende stoffen, fijnstof en andere ellende en hoe kan groen het economische en sociale klimaat vooruit helpen. En hoe kan het helpen mensen gezonder, blijer en gelukkiger te maken.
Ja, dat kan, maar de eerste taak is dat onze politici het gaan ontdekken. Vandaag twitterde nog een Westlands politicus dat er wel belangrijkere zaken in de wereld zijn dan het klimaatprobleem... nou ja zeg! Volgens Telos is Westland de duurzaamste grote gemeente, maar dat is niet waar hoor...

Politici maken vooral veel ruzie in onze gemeente, de machtigen in de coalitie zorgen goed voor het eigen ego en eten flink mee uit de ruif van macht en vergankelijke glorie. Maar goede besluiten nemen daar komt niet vaak van. Maar ik zeg... in theorie moeten ze het kunnen, of ja ze kunnen het, maar ze moeten het wel willen en dat is nu ons probleem, ze kunnen het niet willen.

Lezingen:

Enkele opmerkelijke punten uit lezingen en presentaties, hierin heb ik ook een aantal eigen suggesties verwerkt:

Henry Kuppen van Terra Nostra sprak indringend over bomen in de stad van de toekomst. Enkele punten daar uit:
De kreet ''bomen horen in het bos'' die sommigen hanteren, ook in de Westlandse politiek, is juist, maar gelijk geen uitspraak die getuigt van kennis en visie. Zeker is dat bomen in het bos het beter hebben dan in de stad en in een steense straat of boven op leidingen en kabels.
Door verstedelijking en verstening is er steeds minder plaats voor bomen en ander groen, vaak zijn het nog de restplekjes waar ze gedoogd worden en asiel krijgen.

De functie van bomen en groen is in het ecosysteem niet alleen CO2 uit de lucht halen en zuurstof leveren, maar ook koelen en water opvangen. Hoe meer kroonbedekking een stad heeft hoe beter het leefmilieu is. Kroonbedekking krijg je niet met kappen van volwassen bomen en stekkies planten, maar door tijdig het hele groenbestand te optimaliseren en controleren.

Ontwerpen en denken in het volwassen eindplaatje moet leidend zijn. Ook moeten we alle niet functionele zinloze verharding verwijderen en daar groen aanbrengen. Niet functionele verharding herken je in de zomer omdat daar onkruid groeit. Waar wordt gelopen of gereden zie je geen onkruid. Er moet veel meer ondergrondse ruimte komen voor de bomen om groeikansen te geven. Waar mogelijk moeten we het bos imiteren en de stad in brengen. En stoppen met al dat blad blazen, beter is dat te mulchen.

Soortdiversiteit
Kennis van soortdiversiteit en in het plantbeleid gevarieerd aanplanten maakt een groene omgeving minder vatbaar voor ziekten. De laatste jaren komen steeds meer niet behandelbare invasieve ziekten het land binnen zoals de essentaksterfte.
Straten met maar 1 soort worden extra kwetsbaar en waar de dominante soort overheerst en ziek wordt ontstaat een ramp en kaalslag. In Westland is dat de Es en daarvan zullen minstens 6 tot 8000 sterven.

Inheemse soorten en mixen met exoten kan tot een sterke en spannende groene omgeving leiden en bij een ramp gaat dan niet alle groen dood. Inheemse soorten die nu nog hier groeien zullen moeten adapteren bij klimaatverandering, de vraag is of ze daar de tijd voor krijgen.

Bij het ontwerpen kijken we naar beeldkwaliteit, variëteit, keuze van dichte en transparante bomen, kleur en vorm, hoog en laag, bladvormen, bloeiwijzen enzovoort. Het maakt ook het straatbeeld boeiender.

Groene plekken in de stad gekoppeld aan het blauw van water zorgt voor een groene motor. Ook dakgroen en gevelgroen is hier een onderdeel van. Samen wordt het sterker en ontstaan levenskansen voor mens en dier, drinkplekken voor vleermuizen en leef- en broedplekken.

Kuppen spreekt over verleiden, verbinden, toekomstgericht, hoopvol. Adviseert ook oogstbomen en moestuinen in de plannen op te nemen. Hij vindt integraal denken cruciaal.

Joop Spijker van de WUR
Vind dat na aanvankelijke hoge beginambities er vaak niet veel over blijft van groene plannen. Het is steeds het kostenplaatje van de korte termijn wat problemen veroorzaakt. Dat komt door te weinig kennis bij politici en bestuurders. Men ziet gewoon niet wat de waarde van groen is voor de stad en omgeving.
Essentieel is de vraag hoe groen kan bijdragen aan probleemoplossing, denk aan klimaatverandering, hittestress, extremen, wateroverlast, droogte, zonnebrand, schaduw, biodiversiteit, leefbaarheid, gezondheid van mensen en de natuur.

Nu in groen investeren betekent over een aantal jaren pas gaan oogsten. Zeker met groen moet visionair strategisch worden gedacht, vooruitgedacht dus. Een gebouw zet je snel neer, een boom doet er tientallen jaren over om groot en volwassen te worden en dan pas is hij optimaal. Je moet hem wel de kans geven groot te worden en lang te leven.

Er is in de politiek en bij het bestuur (college) nu alleen sprake van korte termijn denken en daar moet ook lange termijn denken bij komen. De waarde van bomen moet worden herontdekt, nu worden bomen vooral als lastig en duur gezien.

Hans Kaljee
Door de klimaatverandering wordt het natter en er komen niet alleen allerlei nu nog zuidelijker levende insecten, vogels en dieren hier heen, ook zullen soorten die hier nu groeien bij temperatuurstijging het moeilijk krijgen en verdwijnen en andere soorten komen er voor in de plaats. Alleen wordt het wel een lastige en misschien lange transitieperiode.

Veel bomen waaien om door meer zomerstormen omdat bomen dan vol blad zitten. Steeds meer mensen gaan in steden wonen en daarom moeten we nu volop in groen investeren om de stad of het dorp leefbaar te maken. De nadruk leggen op bomen gemengd planten en niet meer in monostraten van maar 1 soort. Dat maakt het systeem te kwetsbaar.

Het groenbestand moet beter in kaart worden gebracht en waarde moet worden bepaald. Ook economische en sociale waarde moet worden meegeteld evenals gezondheidswaarde en wat dat aan besparingen oplevert. We moeten meten en weten wat een boom kost en wat hij oplevert. Hier zijn steeds meer tools voor beschikbaar. Je mag niet meer plannen ontwikkelen en aan stadsplanning doen zonder groen en blauw als prioriteit te stellen. 

Kijk eens naar:

http://www.itreetools.org/eco/

http://www.teebstad.nl/

http://www.platform31.nl/duurzaamheid/teeb-stad

Ik wil nog opmerken dat stadsplanning beslist niet in handen mag liggen van een wethouder en projectontwikkelaar, het moet echt anders en beter. Kijk naar een wijk als Hoogeland in Naaldwijk en je ziet een rampspoed in de toekomst. En onder het mom van een paar zonnepanelen op het dak worden armzalige huizen ook nog als duurzaam verkocht, hoe bestaat het.

Wim Kuiken, Deltacommissaris
Hij gaf een brave lezing over ruimtelijke inrichting, de stedelijke omgeving. Ging in op ruimtelijke en natuurlijke maatregelen, maakte zich zorgen over bodemdaling en stijging van het water. Maar zag ook steeds meer ruimte voor water. Het beleid is adaptief maar er is een grote klimaatopgave. Hij vindt dat er al veel is gebeurd en dat hij goed bezig is...
Groen wordt gezien als de sleutel voor de klimaatbestendige stad. Stresstesten voor risico's voor wateroverlast e.d. worden steeds vaker uitgevoerd en zijn onmisbaar in het beleid.

Hij noemde net als anderen de 3 W's essentieel

• Weten; waar het over gaat, kennis dus (en dat ontbreekt te vaak)
• Willen; oplossen van problemen die er aan komen (maar dan moeten we ze wel willen zien)
• Werken; ofwel doen, zaken aanpakken.

Regelmatig kwam het woord adaptief aan bod en zelden preventief. Adaptie is evolutie, is aanpassen aan verandering en dat doe je dus tijdens het proces. Dan kan het al te laat zijn omdat het proces zo snel gaat.

En dan nog dit:

Mijn mening is dat met de kennis van nu het belangrijk is om zaken ook preventief aan te pakken. Een boom nu planten heeft pas effect over 20 jaar of nog langer. Dus is preventief vergroenen nu belangrijk en moet dus de politiek daar budget voor vrij maken.

Onze leefomgeving is een gedeelde verantwoordelijkheid, gemeente, burgers, politiek en bedrijven. Niemand mag zijn/haar verantwoording afschuiven.
We zullen massaal moeten ontstenen en gelijk vergroenen om een kwaliteitsslag te maken. Geen aangeharkte natuur dat als icoonproject moet dienen van wethouders en burgemeesters zoals de Poelzone, maar echte natuurlijke natuur met kwaliteit, biodivers en betaalbaar. Het moet en kan een economische kracht worden en heeft dan een sterk verdienmodel.

Gemeenten kunnen ook belonen en straffen, maar moet zelf het goede voorbeeld geven. Via de WOZ belasting kunnen ze burgers die hun versteende tuin ontstenen en regenwater afkoppelen minder WOZ aanslag opleggen, de versteners en zij die kunstgras aanleggen kunnen een hogere aanslag krijgen. Belonen en straffen biedt kansen en dan blijft de vrije keuze overeind. De persoonlijke voetafdruk zou mee moeten tellen in te betalen belasting.

De gemeente kan een gecombineerd groen- en waterloket starten voor informatie en advies over water en voor onafhankelijk groenadvies. Belonen en straffen, maar ook voorlichten en adviseren.

En nog even dit voor de burgemeester, wethouders en politici; als je dan toch je ego wil oppoetsen met een icoonproject, doe dat dan met een groen icoon. Plant een bos, leg een park aan, maak de stad groen, mooi en leefbaar. Je wordt er onsterfelijk door en later als je dood bent de hemel in geprezen. Die gebouwen en bruggen waar je nu op kikt als icoonproject zijn dan al lang weer afgebroken, dat is vooral Vanitas.

Nogmaals: Bomen zijn Goud waard