Biobased en Inhoudstoffen wat moet je er mee?

Ik was met nog een enkele verdwaalde Westlander, tuinder en veel studenten van InHolland in Delft voor het symposium over inhoudstoffen. Dat was een leuke en leerzame bijeenkomst.

Politici, of bestuur uit Westland heb ik niet gezien.

 

Bijgaand mijn persoonlijke verslag van die bijeenkomst die ook voor de Westlandse economie van belang is. Het heeft ook alles te maken met de duurzame ontwikkeling.

Symposium over inhoudsstoffen van planten 2015

Vraagstelling: Waar verdient de tuinbouw zijn geld mee in 2035?

  

©Artikel: aad van Uffelen, Naaldwijk   26 februari 2015

Inleiding:

De 4ejaars studenten van de opl. Tuinbouw & Agribusiness van de Hogeschool Inholland Delft organiseerden op 18 febr. 2015 een symposium over inhoudsstoffen van planten en hoe deze toegepast kunnen worden. Sprekers waren:
Jan Smits (Kenniscentrum Plantenstoffen / Bio base Westland), Olaf van Kooten (Lector duurzame verbindingen in de Greenports & Prof. aan de Universiteit Wageningen)  en Alex van der Zwart (promovendus op het gebied van biobased economy).

De onderwerpen: welke toepassingen van inhoudsstoffen zijn er en welke teeltmaatregelen moeten genomen worden die gehaltes van deze inhoudsstoffen in de plant verhogen. En welke verdienmodellen voor de agrarische sector zijn er om meerwaarde te creëren.

Organisatie: symposiuminhoudsstoffen@gmail.com​

Het Symposium:

Het was een prima initiatief van de studenten, dit symposium bracht veel boeiends, maar toch niet het ultieme antwoord op de vraagstelling. Een korte impressie:

Jan Smits die ook bij Biobased Westland werkzaam is meende dat inhoudsstoffen goede kansen biedt voor de glastuinbouw. In het algemeen was zijn presentatie optimistisch en ziet hij kansen. Zijn verhaal gaf allerlei mogelijkheden aan, maar concreet en rendabel toepasbaar was het niet. Bio Base Westland denkt dat 2020 biobase al volop in productie is.

In een plant zouden wel 30.000 verschillende plantenstoffen zitten waarvan een groot deel interessant is. Er wordt gesteld dat er een toenemende vraag is naar gezonde authentieke producten in de voedingssector. Toch is het aandeel echt gezonde groenten en fruit maar zeer minimaal als we kijken naar bijv. de biologische teelt, zij het dat dit snel groeit, nog maar  van de 1,5 miljard boeren op aarde zijn slechts 1.5 miljoen biologisch. (bron www.duurzaambedrijfsleven.nl ) De consument kiest voor de laagste prijs en geeft niet veel om kwaliteit en gezondheid.

Genoemd wordt ook de Kas als apotheek, groenten en fruit als medicijn. Leef langer door meer groenten te eten. Het zijn mooie statements, maar er wordt wel voorbij gegaan aan een groot aantal omgevingsfactoren die net zo bepalend zijn voor een gezond en lang leven dan groenten en fruit en er is nog zo iets als je eigen genen en wat die je aan gezond of ziek zijn te bieden hebben. Een groot gevaar schuilt in de Genetisch gemanipuleerde landbouwgewassen die worden ontwikkeld in combinatie met de giftige bestrijdingsmiddelen die daarbij worden toegepast. Wat is nog gezond en authentiek?

Het voorbeeld van gezond makende planten in huis zoals van Air so Pure is leuk, maar is vooral een marketingverhaal. In principe zuivert elke plant de lucht. De bijdrage aan gezondere lucht in huis of in kantoor is door een enkele plant te verwaarlozen. Er zijn heel veel planten nodig om effect te hebben. De ziek makende  stoffen die uit bouwmaterialen komen, de lucht, de aarde, maar ook (mee) roken, drank, overmaat aan suiker, zout  e.d. zijn wellicht van groter belang voor de gezondheid dan planten. Maar het is waar planten en bomen zuiveren de lucht en het is positief om de omgeving zo groen mogelijk te maken. Helaas wordt dat vaak niet gedaan omdat klassieke economische factoren overheersen. Groen is nog nauwelijks een economische kwaliteit.

Klimatologische omstandigheden, luchtvervuiling, CO2, fijnstof, NOX en andere ziek makende stoffen in de lucht zijn dus mede bepalend voor gezond of ziek zijn. Ook geluidoverlast maakt mensen ziek en ze gaan er zelfs aan dood. Of werkstress, en de stress als gevolg van de hedendaagse technologische ontwikkelingen die een groot deel van de bevolking niet kan bij houden.

Olaf van Kooten gaf een zeer boeiende lezing en was gelijktijdig ook kritisch over de kansen voor inhoudstoffen. Hij ging in op de invloed van teeltsystemen en bemesting en op smaak en inhoudstoffen. Duidelijk was dat biologische teelt veel meer gezonde inhoudstoffen bevat dan super geklimatologiseerde kasteelten. Planten moeten stress hebben om veel goede stoffen aan te maken. (in hoeverre Gen teelten nog aan stress bloot staan is maar de vraag, je mag verwachten dat die dus maar weinig gezonde inhoudstoffen hebben) Dus de biologische invloeden zijn erg bepalend voor het niveau en soort van natuurlijke afweerstoffen die de basis zijn van de voor de tuinbouw belangrijke inhoudstoffen en voor de gezondheidswaarde van een product. In zijn betoog werd duidelijk dat het veel moeilijker is dan gedacht om de diversiteit aan inhoudstoffen uit de planten te krijgen voor verdere verwerking. Telen van speciale soorten dicht hij meer kansen toe, althans voorlopig zeker.

Mijn vragen aan Olaf:

1. 1 Welke invloed heeft het oogstmoment op de smaak en inhoudstoffen. Wetend dat veel groenten en fruitsoorten te rauw worden geoogst en vaak langdurig sterk geconditioneerd gekoeld.
   Olaf was van mening dat pas in de laatste fase van de groei van een vrucht de meeste inhoudstoffen worden aangemaakt.
2. Hierop voortbordurend is de vraag relevant: wat gebeurt er met de kwaliteit en hoeveelheid van inhoudstoffen na bewerking zoals tomatenketchup. Tevens worden er dan veel vulstoffen, e-nummers, houdbaarheidsmiddelen, smaakstoffen, zout etc. toegevoegd. Wat heeft dat voor effect op de oorspronkelijke kwaliteit van gezonde inhoudstoffen?
   Reactie hierop is dat geconcentreerd tomatensap bijvoorbeeld een grotere werking heeft dan een enkele tomaat eten, mits je die kookt.  Maar dat geeft geen volledig antwoord op de vraag...
3. Dus stel ik ook deze vraag: Is bij te rauw geoogste, bewerkte, lang gekoelde, speciaal gerijpte producten een claim van gezond wel waar te maken.
4. Een volgende vraag is: Wat is de invloed van nieuwe teeltmethoden zoals Plantlab waarbij geheel indoor zonder daglicht, onder LED en speciale kunstmatige condities, producten worden geteeld. Die planten hebben mogelijk geen stress en geen vijanden en hebben geen invloed meer van de natuurlijke biodiversiteit en biologie. Hebben die producten nog wel (of op termijn) voldoende en kwalitatief goede inhoudstoffen om gezond te kunnen worden genoemd?
   Hierop is geen duidelijkheid te verkrijgen.
5. De vervolgvraag hierop is: Verdwijnen natuurlijke afweerstoffen als planten langdurig onder speciale condities worden geteeld zonder natuurlijke vijanden en natuurlijke invloeden zoals hierboven beschreven? Dit blijft onduidelijk.

Alex van der Zwart liet de toehoorders zien hoe biobased en plantenstoffen organisatorische kansen en economische heeft of niet, en wat moet er gebeuren om tot goede verdienmodellen te komen. Hij somde een grote hoeveelheid te stellen vragen op.
De vele mogelijkheden en vragen zijn niet gemakkelijk te realiseren of beantwoorden. Wie pakt het op, wie financiert, wie gaat de technische kant uitvoeren, hoe krijg je rendabel de stoffen uit de planten en wie zijn de klanten, wat leveren de producten op en meer van deze vragen. Uit zijn betoog bleek overduidelijk dat na aanvankelijk optimisme het nog niet zo eenvoudig is om tot praktische realisatie te komen.

Natuurlijk is bijvoorbeeld het maken van pak papier, of een biodoos van plantenvezels, wat een restmateriaal is, een van de gemakkelijkste projecten, bij echte inhoudstoffen ligt het veel complexer.

Een student stelde een boeiende vraag; Wat zijn de antwoorden en oplossingen op alle door u gestelde vragen?  Het antwoord bleef uit...

Tot slot nog wat algemene punten die ik wil stellen voor de biobased/circulaire economie in de regio Westland.

Feit is dat velen nog een verkeerd beeld hebben bij Biobased en inhoudstoffen.  Vaak denkt men dat het gaat om biotechnologie, gentechnologie, biologische teelt, duurzaamheid etc. Het verhaal is dus onduidelijk. De vraag is hoe gaan de partijen die met Biobased bezig zijn hun boodschap eenduidig en begrijpbaar verkondigen? Niet weer een label aub. Op dit moment zijn een reeks van vragen te stellen zoals: Wat is het, wat zijn de concrete kansen voor winst?
 Het lijkt er op dat mits verschillende partijen met elkaar samen aan de slag gaan om de circulaire economie verder te helpen er mogelijkheden zijn. Dat kan op dit moment al in de vorm van een lezingen, conferenties en publicaties en inzet om verbindingen te leggen, potentie te analyseren en drempels te identificeren. En er zullen testcases moeten worden gedaan. 

Bij het organiseren van de maatschappelijke dialoog is het van belang een relevant effectief netwerk op te bouwen van ondernemers, wetenschappers en beleidsmakers/bestuurders. Daarbij mogen burgers niet worden vergeten want een nieuwe industrievorm moet ook draagvlak vinden. Wat zijn de gevaren van nieuwe industriële activiteiten voor de omgeving? In hoeverre gaat Genetische manipulatie van planten een rol spelen en willen we dat? Wat is het risico voor het oppervlaktewater en de biodiversiteit van de leefomgeving? 

Op dit moment dreigt ook TAFTA het nieuwe handelsverdrag met de VS en de EU waarbij ongelimiteerd Gentech ook hier plaats gaat vinden met alle gezondheidsrisico's van dien. Komt daarmee ook Biobased in een kwaad daglicht te staan?

De sleutelvraag:

Wat moet er allemaal  gebeuren om een biobased economy in Westland en elders in NL te realiseren? 

        

Welke stakeholders?

• Glastuinbouw: grootschalige agro met liefst al een sterke internationale positie.
• Nieuwe jonge durfdenkers met  creatieve plannen voor nieuwe duurzame bedrijfsvormen.
• Organisaties, zoals platform Duurzaam Westland, LTO, nieuw te vormen kwekersconsortia, etc.)
• Nagaan wat de bestaande industrie/bedrijfsleven in de regio  hierin kan bijdragen, welke kennis is al aanwezig?
• Welke raakvlakken zijn er bij een transitie naar een groene economie?
• Welke kennisinstellingen participeren: WUR, Hogeschool Inholland Delft, de Kennisalliantie.
• Overheid: Provincie Zuid-Holland, de Metropool (als voorloper op de stadsregio) gemeenten en andere regionale organen. 
• Welke rol ziet de overheid voor zichzelf?
• Welke visie is er al ontwikkeld op regionale ontwikkeling en wat is de rol van biobased daar in.
• Wat is de ambitie, wat is het tijdspad en hoe realistisch is dit? Wetend dat 65 % van de groentetelers in de glastuinbouw in ernstige financiële problemen zit en een groot deel van de sierteelt eveneens klem zit. (o.a. McKenzie 2014)
• Welke interventie is nodig om het proces verder te helpen en kansen te realiseren en hoe wordt dat gefinancierd?
• Wat hebben andere projecten en plannen voor mogelijkheden om samen te werken, denk aan het verbinden van de creatieve / maatschappelijke onderstroom, biomassa gebruiken voor energie of voor chemie, het food-fuel debat, etc.
•  http://www.biobasedeconomy.nl/bedrijfsleven-biobased/regios/