Wijsheid en Waarheid

Zo vlak voor Kersmis… en een nieuw 2013 een wens en vrije gedachte…

Denken over Wijsheid en Waarheid

Zijn er niet velen die voorwenden wijs te zijn en menen veel te weten, maar feitelijk niet veel weten. Door, zoals ook in een Raadszaal voorkomt, nadrukkelijk, soms heftig en met emotie te spreken en zo anderen menen te overtuigen, probeert men in hun eerzuchtigheid medestanders te krijgen en hun gelijk. Zelfs doen zij dit indien zij weten dat hetgeen zij roepen de waarheid soms ernstig geweld aan doet.


Er zijn natuurlijk wel wijzen, mensen die wel zeker, niet alleen op een specifiek gebied veel weten, maar ook op een breed terrein kennis en inzicht hebben. De zeldzaam inzichtelijken! En dan bedoel ik niet de generalisten, want dat zijn meer een soort verbindingsofficieren.
De waarheid vertellen is voor velen echter lastig want juist zij die veinzen veel te weten zullen niet gemakkelijk en zeker niet graag de waarheid willen of kunnen vertellen omdat zij die vaak niet weten. En dat toegeven van het niet weten is voor hun gevoel dodelijk.

Daarbij komt nog dat waarheid moet worden getoetst aan feiten en daar ligt vaak een moeilijk punt. En wat vandaag waar is, kan over een poosje wel eens niet meer waar zijn, in de tijd kunnen dit begrip en de feiten verschuiven. Soms is empirisch onderzoek nodig, en inzicht en ervaring om de waarheid te (willen) ontdekken. We mogen wel vast stellen dat de waarheid de kern is van elke zaak, niets mag verborgen blijven.

Waarheid betekent; niets verheimelijken, niets achter houden, geen feiten verdraaien of deze mooier voordoen dan zij zijn. Er moet echtheid zijn, openheid en volledige informatie.

Met opzet onwaarheid spreken is liegen! Door onwaarheden te vertellen, danwel (bewust) onvolledig te zijn doet men onrecht aan de ander. Dat sommige sprekers die zich wijs achten, denken dat, daar zij hun kunsten goed uitoefenen, ook op ander gebied en wel in vaak gewichtiger zaken, wijs zijn, veelal een ernstige denkfout maken, zal worden beaamd.

Zou het niet goed zijn voor sommigen schijnwijzen te erkennen dat men soms niet wijs in wijsheid is en misschien ook niet onwetend in onwetendheid. Een eerlijk mens moet zich zelf aanvaarden zo men is en daarvoor uitkomen in alle oprechtheid. Wijsheid is dus soms ook het zeggen en erkennen dat men iets niet voldoende weet. Daarom is luisteren naar hetgeen anderen te zeggen hebben vaak een zinvolle manier om de eigen wijsheid te vergroten. Daar moet men wel voor open willen staan.

De wijzen, maar vooral de schijnwijzen maken vaak veel vijanden en krijgen kritiek. Bij de wijzen is dat onterecht. Als burgers denken dat iemand wijs spreekt, terwijl hetgeen die persoon zegt, niet wijs is en vol zit met onwaarheden en valse manoeuvres, dan is hun zogenaamde wijsheid niets waard, zelfs als zij op dat moment worden geloofd. Zij zijn dan feitelijk een soort populistische valse profeten, en daar zijn er vele van. Dezen kloppen zichzelf wel zeker op de borst bij behaalde successen, maar zien niet de schade die zijn aan ons allen berokkenen.

Het lijkt belangrijk te zijn dat anderen, de onwijze die denkt dat hij wijs is, er op wijzen dat hij niet wijs is. Dat velen vervolgens boos worden is gelegen in het feit dat niemand graag wil toegeven minder te weten dan dat men deed voorkomen. Het eigen, te grote ego en soms ook narcistische ijdelheid en ziekelijke scoringsdrang, liggen hier wel zeker aan ten grondslag. Sommigen vervallen dan in het verspreiden van venijnige laster om de wijze zwart te maken en in ongerief te brengen, om niet te zeggen bewust te beschadigen.

Wijs willen worden is niet iets voor alleen de bovenlaag, maar voor elk niveau in de samenleving van belang, wijsheid op je eigen niveau en mogelijkheden. Men moet ook geen wijsheid en waarheden van anderen klakkeloos over nemen, maar eigen keuzes maken en zelf de waarheid willen vinden. Je afvragen: welke argumenten zijn er en zijn die valide; waar ben ik mee bezig;  waarom zeg of doe ik dit; is dit in overeenstemming met mijn principes; is het goed of schadelijk; wat is mijn volgende stap; welke keuze maak ik?

Eerlijke dienstbaarheid aan de gemeenschap, de samenleving, de burgers, indien men werkt of spreekt vanuit een ambt dat daarvoor is gemaakt, is absolute voorwaarde. Niet spotten en mensen lichtvaardig proberen te beschadigen of benadelen. Niets mag men verhullen of verheimelijken, klein of groot, de waarheid is wat er moet worden gezegd. Natuurlijk moeten daarbij zij die onwaarheid spreken stevig worden aangepakt. En burgers moeten blijvend blijven vechten tegen onrechtvaardige en wetteloze zaken, onwaarheden, valse voorspiegeling, list en bedrog, die keer op keer plaats vinden.

Zoals gezegd, zeker zij die in het openbare ambt werken, met de bedoeling ten nutte te zijn van de samenleving en de burger en er voor te zorgen dat land en streek goed worden bestuurd, mogen zich niet bezig houden met zaken als list, bedrog, na-ijver, spotten, het achterhouden van informatie en de waarheid verdraaien. Ook elk eigenbelang dient te worden uitgesloten.

Anderen, u en ik, moeten daarom altijd bereid zijn om na te gaan of de waarheid wel is en wordt gezegd. In dit verband kan onderzoeksjournalistiek een cruciale rol spelen, echter dat is steeds minder het geval, hoe helaas, maar waar.
Waarheden kunnen lang in het verborgene blijven en onwaarheden kunnen onterecht een te lang leven beschoren zijn.

Wat is de kern van normen en waarden, eerlijk zijn en elkaar niet onheus bejegenen welke betekenis geef ik daar aan? Ieder weet van de onvermijdelijkheid van de dood en weet dat ‘zin geven in je leven’ betekent dat je iets van je leven moet maken, iets waar je trots op kan zijn. Beginnen met waarheid spreken is een goed begin voor betere tijden…

Aad van Uffelen
Naaldwijk