Economische en groenwaarde van bomen in Westland

Economische en groenwaarde van bomen in Westland

Is het groenbeleid van gemeente Westland is een fopspeen?
(dit artikel is al in 2014 op mijn weblog gepubliceerd) Ik schrijf dit artikel op basis van mijn groenkennis en bomenkennis specifiek. Het is geen politiek document dus leest u het graag vanuit het idee hoe het groenbeeld in Westland er uit zou moeten zien en wat groen betekent voor de leefbaarheid, gezondheid en waardering voor wonen in Westland en specifiek wat kwaliteit van groen is en hoe kapbeleid en herplantingsplicht daar een functie in hebben.

De titel is misschien confronterend, maar helaas, de afgelopen 12 jaar is het groenbeleid vooral onderhavig aan bezuinigingen en de groenkwaliteit is helaas belabberd. Toch doet men alsof het groen in Westland geweldig is... dus ja, het groenbeleid is vooral door de vreemde herplantingsplicht een fopspeen!

In het coalitieakkoord van 2014 is afgesproken dat voor elke gekapte openbare boom er twee worden terug geplant. Dat is een onderhandelingsresultaat tussen de coalitiepartijen CDA, VVD, PW en GBW Het idee is volgens zeggen ingebracht door PW (PvdA en Groen Links) In Westland is de coalitie enthousiast en maakt men mooie sier met dit besluit. Natuurlijk is het wel zo dat het beter is voor een gekapte boom er 2 dan 1 terug te planten... Ik wil in dit artikel aantonen dat het toch echt een heel slecht idee is. Ik zie het alleen als een succesvol politiek besluit, want vanuit groen gezien is het dramatisch.

Waarom dan?

Een gezonde boom, bijvoorbeeld een beuk of eik van 100 jaar heeft een bepaald groenvolume van de kroon en heeft waarde voor vogels, insecten en allerlei levensvormen. Ook neemt de boom water op uit de grond wat mee helpt wateroverlast te voorkomen. En de boom zuivert de lucht, zorgt voor koelte in de straat, geeft schaduw en maakt deel uit van de groene leefzone voor mens en dier. Ook neemt hij CO2, gif en fijn stof uit de lucht op en schenkt ons koelte, schaduw en zuurstof om van te leven. Zo zijn er nog meer voordelen van vooral grote bomen.

Als je die boom om zaagt, en een jong boompje terug plant, dan duurt het tientallen jaren voordat de boom dezelfde kwaliteit heeft voor het milieu en omgeving en het is een flinke kapitaalvernietiging want je hebt er ook vele jaren in geïnvesteerd.

Hoe dan wel?

Natuurlijk is het soms nodig om een boom te kappen, maar daar moeten we selectief mee omgaan. Laten we beginnen om elke boom een duidelijke economische, ecologische, sociale en groenwaarde te geven. Die waarde hangt af van de plaats waar de boom staat, zijn bijzondere waarde, beeldbepalendheid, zeldzaamheid etc. Zo zal een straatboom vaak minder waard zijn dan een boom in een park of op een andere mooie plek waar hij kan uitgroeien. Dus een mooie eik of linde van 40 jaar die gezond is en op een goede plek staat is bijvoorbeeld 35.000 euro waard.

Kap je die boom, bijvoorbeeld door een projectontwikkelaar of bij wegenaanleg of renovatie in een woonwijk, dan wil dit college er twee miezerige boompjes voor terug planten, met dus een zeer lage economische, ecologische, sociale en groenwaarde. U begrijpt dat dit een enorme vernietiging is van groenwaarde en kwaliteit en dus een aanslag op de leefomgeving.
 

Als je een gezonde boom van 40 jaren gaat verplaatsen dan is er risico van dood gaan en verplaatsing kost natuurlijk veel geld en niet elke soort kan je verplanten. Maar soms is verplaatsen een goede optie om een flinke boom nieuw leven te geven en een woonwijk te verfraaien. Er zijn gespecialiseerde bedrijven die dit echt goed kunnen, zelfs enorme knoeperts zijn verplaatsbaar.

De waarde bepalen in relatie tot projectontwikkeling is wel goed, al heeft het nadelen om dat eerst het drempelverhogend werkt voor projecten en projectontwikkelaars hebben maar 1 doel en dat is zoveel mogelijk winst maken. Aan de andere kant levert het voordeel op omdat een wijk direct groenkwaliteit krijgt, aantrekkelijker wordt en huizen gemakkelijker te verkopen, maar dit wordt nog niet onderkend.

Nadeel van economische waarde is ook dat de gemeente dat kan misbruiken om alle bomen in de openbare ruimte op de balans te zetten aan de bezittingenkant. Gaan ze bij de verkiezingen (niet gaan lachen) roepen dat ze 42.000 bomen in Westland x (stel) 2500 euro = € 105 miljoen aan boombezit hebben, tel daar de groenstroken ook bij op dan is elke gemeente ineens schatrijk.

Ik zou een bomenbalans invoeren zonder totaalwaarde, maar met waarde, waar je beleid op kan sturen, dus economische, ecologische, sociale en groenwaarde. Daarbij zal ook moeten worden gekeken naar het totale boomvolume, dus het kroongeheel van alle bomen samen. En de kwaliteit van het groen en de soort groen is minstens zo belangrijk. Westland heeft nu vrijwel geen A-kwaliteit groen en het bomenbestand is matig tot slecht. Weet ook dat er komende jaren duizenden bomen dood gaan door kastanjebloedingsziekte, essentaksterfte etc. En de klimaatverandering gaat ook veel bomen het leven kosten.
Dus herplanten moet alleen gebeuren met klimaatbestendige bomen. Tjonge, dat is even iets anders dan 2 voor 1... Groenbeleid vereist verstand van zaken anders blijft het drama. De gemeente doet er dan ook goed aan vakkennis in huis te halen op dit gebied, je kunt dit niet alleen aan politici over laten.

Het kan dus zo worden:
De waarde van alle openbare bomen bepalen. Dat is op moment X om een inschatting te maken van de waarde van de bomen in de gemeente. Op moment van kappen kan de actuele waarde van boom worden bepaald.

(Een ouwe populier, die ca. 100 jaar mee gaat, kan aan zijn einde zijn en heeft weinig of geen meer en een doodzieke kastanje heeft ook geen waarde meer.) In geval van kappen de actuele waarde inzetten voor nieuwe aanplant met als uitkomst bij een nulwaarde wel 1 jonge boom terugplanten.
We kunnen dus een of meer bomen terug planten van voldoende omvang, ofwel een groot aantal jonge bomen hiervoor aanplanten, totdat de hele bepaalde waarde is gebruikt voor herplant. En herplant kan soms ook op een andere plek (aanvullend) plaats vinden. Op deze manier gaan we op een goede wijze om met het kapbeleid en de herplantingsplicht. Wel zal iedereen gelijk gaan jammeren dat het nu ineens meer kost... maar daar staat tegenover dat de groene kwaliteit van de gemeente toe neemt en dat is vette winst voor iedereen en vooral voor de gemeente.

Kapvergunning en beschermde bomen

De huidige kapvergunning en ook de lijst waardevolle beschermde bomen uit 2012 moeten snel worden aangepast en verbeterd. Het politieke compromis dat er nu ligt is om te huilen. Er zijn nu nog slechts ca. 70 beschermde/waardevolle particuliere bomen in Westland, waarvan een deel aan het sterven is of inmiddels verminkt. De gemeente heeft zelf geen enkele openbare boom als beschermd aangegeven. Dat moeten er veel meer worden en ook jonge aanplant met toekomst moet in de lijst worden opgenomen, net zo goed als alle herdenkingsbomen.

Ook bosschages zijn vaak van grote groenwaarde en spelen een belangrijke rol in de ecologische structuur en de groene verbindingen. Ook al staan er geen waardevolle bomen of struiken in, het geheel van zulke biologische eenheden is erg belangrijk, zeker als er ook aansluitend water ligt. Dus ook daar moet een waarde voor worden berekend. Hetzelfde geldt voor een groep of rij bomen in een straat, op een pleintje of klein parkje. Juist de eenheid geeft extra kracht aan de groenwaarde.

Advies aan het College en de Raad

Ik wil het college en de Raad dringend adviseren eens echt goed in te zetten op groenbeleid in Westland en naast bepalen van de genoemde waarde een stevige taakstelling opnemen om in de komende 10 jaar bijvoorbeeld het huidige bomenbestand van de gemeente van nu ca. 39.000 (wat een zeer klein aantal is voor een 105.000 gemeente) uit te breiden met bijvoorbeeld 4000 extra bomen per jaar. Als we dat doorzetten dan is er rond 2040 pas voor elke inwoner 0,9 boom, er zijn dan ook ca. 120.000 inwoners) en dat mag je wel een minimum beschouwen. Het moet dus eigenlijk veel sneller, laten we de klimaatverandering voor blijven!

Hierbij speelt herplantingsplicht geen rol, dat moet er apart van staan en ze mogen dus ook niet worden meegeteld in die uitbreidingstaak omdat het om vervanging gaat. Het totale groenvolume en de kwaliteit is bepalend.

Zorg er ook voor dat bomen de kans krijgen volwassen te worden, plant ze niet op leidingen en kabels en niet in een totaal versteende straat. Maak ruimte voor bomen. Of besteed extra geld aan ondergrondse voorzieningen.

En wat ook zeer belangrijk is, is dat jonge aanplant van bomen de eerste 3 tot 4 jaar goed moeten worden begeleid: dat betekent water geven, scheef waaien voorkomen en waar nodig aanvullende werkzaamheden. Hier is nu in Westland te weinig budget voor waardoor veel jonge aanplant al snel weer afsterft. Bezuiniging nu op begeleiding van jonge aanplant leidt tot flinke meerkosten door opnieuw te moeten planten van bomen die dood gaan of nadien extra onderhoud nodig hebben, of kwarbomen worden.

Ook in het kader van verduurzaming, CO2 afvang, schone lucht, geluiddemping, verbetering van de leefomgeving is vergroening essentieel. Het is ook nog eens een goedkope manier om de klimaatproblemen te bestrijden. Optimale vergroening levert meer op dan een warmterotonde...

---

Aanvullend en samenvatting:

Velen in Westland hebben geen idee van de waarde van het groen en de bomen.

Hierna een samenvatting en weet dat ik mij mede beroep op de bomenstichting en andere deskundigen. Wat hier staat is een gangbaar principe voor goed bomenbeleid. En het past naadloos in het kader van de transitie naar een duurzame economie en samenleving.

1. Bij aanplant heeft een boom een bepaalde waarde, kosten van aankoop en aanplant. Stel 300 euro voor een klein boompje en misschien wel 10.000 euro voor een flinke jongen.
2. Die boom staat hopelijk op een mooie plek en kan uitgroeien tot een fraaie volwassen boom. Dat traject verschilt per boomsoort. Sommigen zijn na 20 jaar volwassen, anderen na 100 jaar of nog later.
3. De levensduur van een boom speelt ook een rol. Een boom heeft van nature een bepaalde levensduur. Een eik kan wel 1000 jaar worden en een linde 700 jaar. Een prunus 30 jaar en een populier 120 jaar. Naarmate een boom groter wordt, mooier en dus ook van grotere milieuwaarde is voor vogels, insecten etc. maar ook de waarde als luchtreiniger en zuurstofproducent en dan nog de schoonheidswaarde in een omgeving. Maar een boom die aan het einde van zijn leven is of die ziek is of misvormd, heeft een veel lagere economische waarde en misschien zelfs wel geen...
4. Duidelijk is dat een puntenlijst waarop de actuele waarde kan worden omgezet in economische/groenwaarde de echte waarde van een boom kan aangeven. Dan is dus een jonge eik bij aanplant misschien 300 euro waard en na 50 jaar groeien wel 35.000 euro.
5. Nu gaan we een boom kappen. Het moment van punt 1, 2 en 3 bepalen voor een groot deel de actuele waarde. (zie eerder dit artikel) En ook nog eens de emotionele waarde enzovoort. Daar komt een bedrag uit rollen.
6. Nu gaan we niet meer zeggen dat we voor 1 boom kappen er 2 terug planten.... De economische, ecologische, sociale en groenwaarde bepaalt hoeveel bomen en van welke soort we terug planten en hoe groot en dik die moeten zijn. Op deze manier kan je de echte vervangingswaarde van de boom realistisch terug planten.
7. Vergeet niet dat een boom van 50 jaar oud een enorme kracht heeft en van zeer grote waarde is voor de leefomgeving in alle opzichten. Voordat een jong boompje dezelfde kracht heeft als de oude zijn we weer 50 jaar verder.

• Economische, ecologische, sociale en groenwaarde berekenen is het beste uitgangspunt voor een goed bomenbeleid en het kapbeleid. En daar hoort bij de totale groenkwaliteit en het volume van het groendak, het kroonvolume van alle bomen samen.
• Verplanten van een boom kost veel geld, maar opnieuw beginnen met een stekkie duurt tientallen jaren voor er een boom staat en kost wellicht meer. En in een nieuwe wijk geven grote bomen gelijk een aantrekkelijk beeld aan de omgeving en verhoogt de leefkwaliteit.
• Ook moeten projectontwikkelaars leren dat ze niet eerst een terrein leeg schoffelen en dan gaan bouwen en dan pas zien of er misschien nog ergens een verloren plekje is voor een boompje. De gemeente moet harde eisen stellen aan behoud van waardevol groen.
• Het moet zo zijn dat de leefbaarheid van de duurzame mooie, groene aantrekkelijke wijk start bij het groenplan en daarin moeten bestaande kwalitatief goede mooie bomen in behouden blijven en een sleutelrol vervullen.  
• Vaststellen van de waarde kan bijvoorbeeld het beste worden gedaan als een gebied over gaat naar een projectontwikkelaar of als er een weg wordt aangelegd en er bomen in de pad staan die weg moeten (of verplaatst) of gekapt. Dan kan je eisen stellen aan de sloper, koper, aan herplant of verplaatsing....

Beïnvloeden bomen de financiële positie van de gemeente?

Het argument dat de gemeente de bomen op de balans zal zetten om haar debet/credit te beïnvloeden deel ik niet. Het zou ook kortzichtig zijn, want je kunt misschien wel vaststellen dat het openbare groen van de gemeente nu een waarde X heeft en de 39.000 bomen, de groenstroken etc. waarde Y = samen waarde ???

Maar als je dat doet ontstaat een rare situatie want het verschilt per moment. Een gezonde kastanje van 25 jaar oud wordt morgen ziek waardoor de waarde nul wordt en is overmorgen gekapt. Het gezonde verstand moeten we wel blijven gebruiken, hoewel ik weet dat rekenmeesters in de gemeente dit argument toch graag gaan hanteren.

Waarde van het groen in de wijk

Het is bewezen dat groen de waarde van een dorp, wijk, straat en woning met ca. 10 tot 15 % doet toenemen, mensen gezonder worden, gelukkiger, de wijk veiliger etc.
Dus als men wil kan men alle kanten op met rare slimme trucs. De gemeente kan zelfs meer WOZ belasting heffen als een omgeving aantoonbaar mooi, gezond, schoon en groen is.
Van belang is dat mensen in Westland moeten willen wonen en werken, maar in de meest versteende gemeente met het minste groen van Nederland wil je nu toch liever niet wonen. En tel daar de overlast van slechte lucht, slechte waterkwaliteit en de geluidoverlast, de slechte smalle drukke fietspaden en de overvolle wegen eens bij op...

Voorlopig wel weer voer voor denkwerk en discussie.... Laten we ons maar eens samen gaan inzetten voor een echt verstandig bomenbeleid en werk maken van vergroening van het versteende Westland. 

Aad van Uffelen  - Naaldwijk    Juli 2014    Update van deze tekst 10 maart 2016  

Nog een paar sites over economische waarde van bomen:

http://www.wijkbijduurstede.nl/inwoners/leven-wonen-welzijn/openbaar-groen/

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/leven/88742-de-waarde-van-groen.html

http://www.knooppuntbouwenmetgroen.nl/sites/default/files/Bomen%20in%20de%20stad%20verdienen%20zich%20terug.pdf

http://www.wageningenur.nl/nl/show/Forse-economische-waardedaling-van-Europese-bossen-voorzien-door-klimaatverandering.htm

http://www.groasis.com/nl/economie/wie-rekent-plant-bomen-profiteer-met-het-planten-van-bomen

http://edepot.wur.nl/3556

http://www.bomenrecht.nl/schade-aan-een-boom/

https://sites.google.com/site/boomjuristen/bomenrecht-info

www.bomenwacht.nl

http://www.bomenstichting.nl/

http://degroenestad.nl/